Si hyri çaji në sallonet europiane të aristokracisë

Historia e çajit është një sagë epike, një udhëtim nëpër kohë dhe një odise nëpër kontinente. Kombet e kanë përcaktuar veten nga tregtia e çajit, por edhe kulturalisht nga ceremonitë e tyre të çajit.

Jetëgjatësia e çajit rivalizon pothuajse të gjitha zakonet dhe tregtitë e tjera; vendi i saj në zemrat e njerëzve, jo vetëm në Angli dhe në Ishujt Britanikë, por në të gjithë botën – Orienti, India, Afrika është i thellë.

Është interesante të mendohet se një filxhan çaji ka brenda vetes një histori  të pasur dhe ndërkombëtare. Çaji është pirë në Kinën e lashtë që në vitin e 2737 para Krishtit dhe vazhdon të jetë një element kryesor i familjeve kudo – nga Buckingham Palace në rrugët e Indisë deri në tryezën tuaj të kuzhinës.

Historia e origjinës

Me një histori që daton më shumë se 5000 vjet, është e pashmangshme që shumë mite dhe legjenda rreth origjinës së çajit të mos egzistonin.

“Legjenda më e lashtë na tregon se Shen Nung, perandor, dijetar, herbalist gjatë një dite të lodhshme në pyll duke kërkuar drithëra dhe bimë  të ngrënshme, aksidentalisht e helmoi veten 72 herë.

Por, para se helmet ti jepnin fund jetës së tij, nën hijen e një peme një fletë gjetheje bie në enën me ujë të valuar që ai po pinte. Ajo gjethe e bëri fermerin të ndjehej më mirë, dhe kështu u zbulua kjo pije me ujë të nxehtë dhe bimë jeshile e quajtur Muo Cha ose Matcha.

Ose kështu e shpjegon legjenda…”

Çaji nuk i shëron me të vërtetë helmimet, por historia e Shen Nong, shpikësi mitik kinez i bujqësisë, nxjerr në pah rëndësinë e çajit në Kinën e lashtë. Çaji u bë popullor për  kinezët si një ndihmesë për tretje, dhe më vonë, gjatë Dinastisë Han dita e çajit u bë një ceremoni zyrtare.

Ndërsa popullariteti i çajit u rrit, zhvilloheshin dhe metodat e prodhimit dhe servirjes së çajit duke prodhuar “pajisje”  si çajnikë, tabaka të llakosura  dhe filxhanë prej porcelani.

Deri në fund të shekullit të III-të çaji ishte bërë pija kombëtare e Kinës dhe nga mijëvjeçari i parë “Shtëpia e Çajit” ishte bërë një pikë qendrore e jetës shoqërore kineze, ku familjet dhe miqtë do të mblidheshin për të biseduar për biznesin, duke luajtur letra ose shah dhe të argëtoheshin nga xhonglerët, poetët dhe aktorët.

Çaji ishte tema e librave dhe e poezive, pija e preferuar e perandorëve dhe një medium për artistët. Ata do të realizonin fotografi ekstravagante të kupës së çajit, i ngjashëm me artin e ekspresit që mund të shihni në kafenetë sot.

Në shekullin e 9-të gjatë dinastisë Tang, një murg japonez ndërtoi fabrikën e parë të çajit në Japoni. Japonezët përfundimisht zhvilluan ritualet e tyre unike rreth çajit, duke çuar në krijimin e ceremonisë japoneze të çajit.

Dhe në shekullin e 14-të, gjatë dinastisë Ming, perandori kinez ndryshoi standardin e të tregtuarit të çajit. Në atë pikë, Kina e ktheu çajin një nga tre mallrat esenciale të eksportit kinez, së bashku me porcelanin dhe mëndafshin.

Kjo i dha Kinës një farë fuqie dhe ndikim ekonomik, si eksportuesi me i madh i çajit në të gjithë botën.

 Fillimet e çajit në Europë

Njohja e çajit në Europë erdhi me ritme të ngadalta. Arabët kishin dominuar tregtinë midis Kinës dhe Perëndimit dhe ky monopol nuk ishte sfiduar derisa holandezët vendosën portin e tyre të parë tregtar në ishullin Java dhe dërguan në Amsterdam në vitin 1606 ngarkesën e tyre të parë të çajit, nga deti. Kjo ishte arsyeja që çaji erdhi në Amerikën e Veriut përpara Anglisë.

Çaji shumë  shpejt u bë i preferuar në mesin e klasave të larta, duke qenë një kënaqësi e shtrenjtë, me një taksë të lartë dhe udhëtim të gjatë nëpër oqeane; veçanërisht në Portugali, ku mbreteresha Catharine nga Braganza ra në dashuri me të. Ishte falë martesës së saj me monarkun, Charles II, në vitin 1661 që çaji më në fund arriti në dhomat e vizatimit dhe gjykatën e Anglisë.

Në atë kohë, Britania e Madhe ishte në mes të zgjerimit të ndikimit të saj kolonial duke u bërë kështu fuqia e re mbizotëruese botërore.

Ndërsa Britania e Madhe u rrit, interesi për çaj u përhap në të gjithë botën. Deri në 1700, çaji në Evropë shitej sa dhjetë herë çmimi i kafesë dhe bima rritej vetëm në Kinë. Tregtia e çajit ishte aq fitimprurëse sa varka me vela, më e shpejta në botë, lindi nga një konkurrencë e fortë midis kompanive tregtare perëndimore. Të gjithë po garonin për ta çuar çajin përsëri në Europë me qëllim për të maksimizuar fitimet e tyre.

Në fillim, Britania pagoi të gjithë çajin e marrë nga Kina me argjend.

Kur kjo mënyrë e të paguarit u konsiderua  shumë e shtrenjtë, ata sugjeruan tregtimin e çajit për një substancë tjetër, opium. Kjo shkaktoi një problem të shëndetit publik brenda Kinës pasi njerëzit u bënë të varur nga droga. Pastaj në 1839, një zyrtar kinez urdhëroi njerëzit e tij për të shkatërruar dërgesat masive britanike të opiumit si një deklaratë kundër ndikimit të Britanisë mbi Kinën. Ky akt shkaktoi Luftën e Parë të Opiumit mes dy kombeve.

Lufta e dobësoi  ndikim global të Kinës për më shumë se një shekull.

Ndikimi i çajit në ditët e sotme

Sot, çaji është pija e dytë më e konsumuar në botë pas ujit. Niveli i konsumit botëror të çajit është pothuajse në të njëjtin nivel me prodhimin.

Në botën moderne, industria e çajit është zhvilluar në shije dhe varietete. Çaji nuk është më i kufizuar vetëm për varietetet që prodhohen  nga bima e çajit. Sot çaji përfitohet  nga rrënjët, bimët, erëzat dhe petalet e luleve. Ka një shije për të gjithë me zgjedhje që drejtojnë preferencat njerëzore nga çaji me erëza deri tek  çaji bimor. Kjo pije popullore është bërë një element kryesor në mjekësinë tradicionale dhe angazhimet kulturore.

Çaji konsumohet në Britani si pjesë e angazhimeve politike dhe shoqërore. Në Amerikë, shtëpitë e çajit ofrojnë varietete të ndryshme çajrash, për ta zëvendësuar me kafen si një alternativë e mirë për të mbajtur larg kafeinen. Në lindje, është  më popullore se kurrë. Çaji shpesh shërbehet në çdo vakt në Kinë, Indi dhe Japoni. Çdo vend krenohet me shekuj për teknikat dhe proçeset  që e bëjnë çajin e tyre të jetë çaj unik.

Hulumtimet shkencore vazhdojnë  të tregojnë përfitimet shëndetësore të konsumit të rregullt të çajit. Një filxhan çaji, çdo ditë, mund të ndihmojnë për të përmirësuar sistemin e tretjes si dhe për të rritur imunitetin. Me mijëra shije dhe aroma, çaji do të vazhdojë popullaritetin e tij për shumë shekuj të ardhshëm.